روز زن بهانه ای است تا به سراغ زنانی برویم که در هر شغل و جایگاهی که هستند حرف برای گفتن زیاد دارند،برای رسیدن به هدفشان تلاش کردند و دیدگاه متفاوتی در خصوص فعالیت زنان در جامعه دارند. یکی از این زنان مهندس «الهام اسماعیلی» عضو هیات مدیره دوره نهم سازمان نظام مهندسی استان یزد است کسی که توانست در مهرماه سالجاری در انتخابات،رای اعضای نظام مهندسی را به دست آورد و دومین زنی باشد که در جایگاه هیات مدیره در این سازمان فعالیت می کند. با او در خصوص شغلش، تجربه ها و برنامه هایش به گفتگو نشستیم که در زیر می خوانید:
خانم اسماعیلی ابتدا از خودتان بگویید؟
سال ۱۳۵۵در یزد متولد شدم. فارغ التحصیل مرکز استعدادهای درخشان یزد هستم و سال ۱۳۷۴وارد دانشگاه شهید بهشتی تهران شدم و در درشته معماری ادامه تحصیل دادم. شناخت زیادی از معماری نداشتم در دوران دبیرستان خیلی به فیزیک علاقه داشتم و میخواستم فیزیک محض بخوانم ولی چون رتبه کنکورم بهتر از حد انتظارم شد رفتم معماری!
فعالیت حرفه ای را از سال ۱۳۸۰ شروع کردم آن زمان هنوز دانشجو بودم، به قصد کارآموزی و آشنایی با معماری ایرانی به یزد آمدم و به همکاری در پروژه های مرمت و احیای بناهای تاریخی پرداختم. این دوران تاثیر بسیار زیادی در ادامه فعالیت های حرفه ام داشت، تجربه های ارزشمندی به دست آوردم و هنوز مدیون آن دوران هستم.
سال ۱۳۸۵ از سازمان نظام مهندسی پروانه اشتغال گرفتم و از همان زمان فعالیت حرفه ای ام را به صورت مستقل و گاه در همکاری با شرکت های مشاور ادامه دادم. در این سال ها به غیر از انجام پروژه های معماری و مرمت، فعالیت های پژوهشی و تدریس معماری هم انجام دادم.
از چه سالی کار در سازمان نظام مهندسی را شروع کردید؟
فعالیت های صنفی را از همکاری با انجمن صنفی مهندسان معمار استان یزد شروع کردم. ابتدا به عنوان عضو علی البدل و بعد به عنوان عضو اصلی هیات مدیره در انجمن فعالیت کردم. در حال حاضر افتخار ریاست انجمن را دارم.
همکاری با سازمان نظام مهندسی ساختمان استان یزد از سال ۱۳۹۸ با عضویت در کمیسیون تخصصی معماری آغاز شد و از دی ماه ۱۳۹۸ نیز مسئولیت ریاست این کمیسیون را به عهده داشتم که زمینه ساز حضورم در انتخابات هیات مدیره دوره نهم گردید. در انتخابات هیات مدیره که مهر ۱۴۰۰برگزار شد افتخار این را داشتم که به عنوان یکی از دو نماینده رشته معماری به هیات مدیره سازمان راه یابم.
احساستان زمانی که در انتخابات هیات مدیره منتخب شدید چه بود؟
بی شک کسب رای اعتماد از جامعه مهندسی استان احساس خوب و خوشایندی دارد. احساس خوبی که باعث می شود در قبال این اعتماد از تمام توان و انرژی خود برای ایفای مسئولیتی که پذیرا شدم، استفاده کنم.
چه برنامه هایی در ذهن داشتید که برای حضور در هیات مدیره کاندید شدید؟
از ابتدای عضویتم در سازمان همیشه فعالیت های سازمان را رصد می کردم و همواره نقدهای زیادی به این مجموعه داشتم. حتی برایم جالب است که در سال های اول عضویتم در مجمع عمومی های سازمان شرکت می کردم به این خیال که مجمع محلی ست که می توانم حرف هایم را به گوش مسئولان برسانم!(خنده!)
طی چند سال اخیر مشغول بودن به تک پروژه ها، دیگر برای من رضایتمندی حرفه ای به همراه نداشت. شرایط شهر و معماری امروز و جریان ساخت و ساز این قدر به هم ریخته و بی سرو سامان است که ترجیح دادم مشارکت بیشتری در حوزه صنفی داشته باشم.
خوشحالم که در این دوره فرصتی فراهم شد که همراه با افرادی که اهداف مشترکی داریم به انتخابات هیات مدیره سازمان ورود پیدا کنم. اعتقاد دارم هیات مدیره محل رسیدن به اهداف و برنامه های شخصی نیست بلکه ما با همفکری و تعامل مسیرمان را مشخص می کنیم.
البته که بنده به عنوان نماینده ای از جامعه مهندسان معمار وظیفه خود می دانم از جایگاه این حرفه دفاع کنم. متاسفانه رویکرد نظام مهندسی ساختمان یزد در طول این سال ها باعث شده که موضوع معماری در سازمان کمرنگ شود و عملا در محصول نظام مهندسی طراحی و خلاقیت معماری جایی نداشته باشد. دفاع از معماری و توجه به اهمیت آن در ساختمان صرفا به منظور دفاع از مهندسان معمار و توجه ویژه به آن ها نیست بلکه دفاع از حقوق مردمی است که ساکنان این بناها هستند. ساختمان بدون معماری تنها نقش سر پناه دارد و این رویکرد از کیفیت زندگی مردم می کاهد و شهر را نازیبا و ناموزون می سازد.
از اهداف و اصلاحاتی که مدنظر هیات مدیره است، صحبت کنید:
اهداف و برنامه های هیات مدیره دوره نهم در سال اول حول ۴ موضوع تنظیم شده است: افزایش تعامل با نهادها و سازمان های دولتی و خصوصی ، بهبود فرآیندهای خدمات مهندسی، توسعه برنامه های رفاهی و پشتیبانی و توسعه برنامه های آموزشی .
همچنین باید تاکید کنم که فرهنگ سازی و افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت و جایگاه خدمات مهندسی از جمله موضوع هایی است که به صورت خاص در برنامه هیات مدیره قرار دارد. در حوزه آموزش نیز تعریف دوره های مهارتی و اجرای طرح کارآموزی و کارورزی از دیگر موضوع های مورد نظر هیات مدیره می باشد.
به بهانه هفته گرامیداشت مقام زن، به سراغ سوالاتی برویم تا در مورد زنان و مسئولیتی که به غیر از تشکیل خانواده در جامعه نیز بر عهده می گیرند حرف بزنیم؟
بله حتما در خدمتم
شما متاهل هستید به عنوان یک زن فعال در جامعه بگویید چطور می توان به کار و خانواده به یک اندازه پرداخت؟
این موضوع کاملا بستگی به شرایط هر فرد، شغلش و خانواده اش دارد. از نظر من تنها وظیفه مادری آن هم در دو سال اول زندگی فرزند است که قابل واگذاری نیست یا به سختی ممکن می شود و می تواند چالش هایی را برای فعالیت حرفه ای و اجتماعی زنان به همراه داشته باشد وگر نه سایر امور مربوط به خانه و خانواده می تواند با مشارکت زن و مرد مدیریت شود.
از شما به عنوان تنها عضو زن هیات مدیره مسئولیت کمتر یا بیشتری را انتظار ندارند؟
به واقع خیر . به شکل قانونی بنده یکی از دو نماینده مهندسان معمار در هیات مدیره هستم. البته برخی به صورت ضمنی این گونه تلقی می کنند که بنده افتخار نمایندگی زنان مهندس سازمان را دارم . اگر چه که این عنوان باعث افتخار است اما به واقع این گونه نیست.
خوشبختانه سازمان نظام مهندسی کاملا فراجنسیتی عمل می کند و برابری کامل بین زنان و مردان مهندس برقرار است. هیچ گونه حقی چه به صورت قانونی و چه به صورت ضمنی از زنان عضو سازمان گرفته نشده که نیازمند فعالیت ویژه ای برای زنان مهندس باشیم.
تعداد زیادی از دفاتر طراحی سازمان توسط زنان مهندس مدیریت می شود. زنان همچنین بدون محدودیت می توانند در حوزه نظارت فعالیت داشته باشند. به تعدادی کمتر اما، داریم زنان مهندسی که در بخش اجراء فعال هستند.
اگر چه بنده هم به نگاه فرا جنسیتی معتقدم و قبول دارم صلاحیت و توانمندی افراد باید ملاک عمل باشد اما نمی توانم کتمان کنم که امیدوارم در دوره های بعد تعداد بیشتری از زنان مهندس به هیات مدیره نظام راه یابند.
درست است که به گفته شما در سازمان تفاوتی بین زنان و مردان مهندس نیست اما به نظر شما جامعه برای فعالیت زنان مهندس محدودیت های بیشتری ایجاد نمی کند؟
محدودیتی اگر هم باشد در سطح افکار عمومی و ناخودآگاه جمعی است نه در قوانین و مقررات. باید بپذیریم که در جامعه ای زندگی می کنیم که قرن ها بنا به شرایط زندگی، زنان حضور اجتماعی کمرنگی داشته اند. محیط های اجتماعی و حرفه ای کاملا مردانه بوده و این نه به دلیل ضعف زنان که بنا به شرایط زندگی آن زمان بوده است. این مردانه بودن شرایط جامعه و فرهنگ حاکم بر آن ممکن است کار را برای زنان سخت کند اما از سوی دیگر باید پذیرفت که زنان نیز برای ورود به جامعه باید برخی از اصول و ضرورت های اجتماعی و حرفه ای را بپذیرند. حذف این محدودیت ها جز با حضور حرفه ای زنان مهندس در عرصه های مختلف و به کارگیری توان و تخصص حرفه ای شان میسر نمی شود کما این که شاهد هستیم در سال های اخیر اعتماد جامعه به زنان مهندس بیشتر شده و به ویژه در حوزه معماری که بیشتر در جریان هستم شاهدم که معماران زن اقبال بیشتری نزد کارفرمایان به دست آورده اند.
به نظر شما زنان مهندس جوان چگونه می توانند خود را برای ورود به فضای حرفه ای آماده کنند؟
لازم است از دو جنبه به این موضوع بپردازیم که البته برای زنان و مردان جوان مهندس کاربرد دارد: اول از دیدگاه روان شناسی ست: از نگاه روان شناسی جدید، هر انسان باید نگاه فراجنسیتی نسبت به خود و دیگران داشته باشد. چرا که پیش فرض زن بودن یا مرد بودن یک پیش داوری در ذهن مان ایجاد می کند که ناخودآگاه انجام برخی کارها و داشتن برخی احساس ها، عیب به حساب می آید. این در حالی ست که انسان کامل باید بتواند در شرایط مختلف وجوه مختلفی از شخصیت خود را بروز دهد و باید بتواند متناسب با توانمندی ها و علاقه های خود مسیر زندگی اش را تعیین کند.
زنان مهندس جوان ما باید به نقاط ضعف و قوت خود آگاه شوند و به دور از پیش فرض های شخصی و اجتماعی مسیر مورد علاقه خود را در پیش گیرند و اجازه ندهند باورهای غلط دیگران بر اعتماد به نفس و باور شخصی شان تاثیر منفی داشته باشد.
دوم می خواهم به اهمیت موضوع کارآموزی قبل از ورود به حرفه اشاره کنم که به ویژه در شکل گیری شخصیت حرفه ای و به دست آوردن اعتماد به نفس لازم برای ورود به حرفه موثر و سرنوشت ساز است.
در کارآموزی آشنایی با محیط حرفه ای، روابط حرفه ای و بسیاری ظرایف نانوشته ای که در هیچ کتابی یافت نمی شود باعث می شود مهندسان جوان با آمادگی کامل و با اقتدار به محیط حرفه ای وارد شوند و این امر در موفقیت حرفه ای آنها نقش بسیار زیادی دارد.
ممنون که وقتتون را در اختیار ما قرار دادید!
سپاسگزارم.
